فصل اول - دست راست کردن انگشتری
آن چه از مجموع روایات بدست می آید آن است که نزد خداوند متعال و فرشتگان و همچنین نزد پیامبران خصوصا پیامبر اکرم ص دست راست کردن انگشتری اهمیت ویژه ای دارد به طوری که برای این عمل فضیلت و فواید بسیاری قرار داده شده است و ائمه اطهار نیز شیعیان خود را بدین کار سفارش میکرده اند.
فضیلیت در دست راست کردن انگشتری
1- فرمان خداوند به این عمل
روزی جبرئیل بر پیامبر ص ناز شد و عرضه داشت - ای پیامبر - پروردگارم بر تو سلام و درود میفرستد و به تو فرمان میدهد که انگشتری ات را در دست راست کنی و نگین آن را عقیق قرار بدهی و به پسر عمومیت علی ع نیز بگو انگشتری اش را در دست راست خود کند و نگین آن را عقیق قرار دهد. (مناقب ابن شهر آشوب ج 3 ص 87 بحار ج 42 ص 61)
2- سیره انبیا و اوصیا ع
با نگاهی به تاریخ و بررسی سره زندگی پیامبر ص و امیرمومنان و دیگر ائمه اطهار ع در مییابیم که این بزرگواران همیشه در دست راستشان انگشتری بوده و علاوه بر آن مردم و اصحابشان را نیز به همین کار سفارش کرده و آن را سنت و عمل استحبابی با اهمیت یاد میکرده اند.
امام رضا ع در این باره فرموده اند: پیامبر و امیرمومنان و ائمه اطهار انگشتری هایشان را در دست راست میکرده اند. (کافی ج 6 ص 474 وسائل الشیعه ج 3 ص 398)
افزون بر این در کتابهای بعضی از علما همچون ابن شهر آشوب از قول جاحظ آمده است که پیامبران گذشته هم چون آدم - ادریس - ابراهیم - اسماعیل - اسحاق - الیاس - یعقوب - داوود - سلیمان - یوسف - دانیال - یوشع - ذوالقرنین - یونس - لوط - هود - شعیب - زکریا - صالح - ایوب - لقمان و عیسی همگی انگشتریهایشان را در دست راست میکردند. (مناقب ابن شهر آشوب ج 3 ص 303)
3- نشانه شناخت مومن
مومنان نزد خداوند در بالاترین مقامات هستندو ائمه اطهار دست راست کردن انگشتر را از علامت های شناخت مومن ذکر کرده اند. که این خود بیان گر اهمیت این عمل میباشد.
پیامبر اکرم ص فرمود : هنگامی که خداوند ابراهیم ع را خلق کرد (و او به مقام خلت و خلیل الرحمانی رسید) پرده های غیب را از جلوی چشمان ابراهیم ع کنار زد. پس در این هنگام ابراهیم ع در کنار عرش خداوند چهارده نور مشاهده کرد. در این حال عرض کرد : ای پروردگار من این انوار چیست ؟
جواب آمد : این انوار نور محمد برگزیزده و حبیب من و نور علی بن ابی طالب یاری کننده دین من و نور فاطمه حبیبه من وانوار فرزندان علی و زهرا و جانشینان علی بن ابی طالب است.
باز ابراهیم ع پرسید : خدایا انوار فراوانی میبینم که شمردنی نیستند و کسی غیر از خودت آنها را نمیتواند بشمارد و آنها به دور این انوار چهارده گانه حلقه زده اند اینها چه کسانی هستند؟
خطاب آمد : ای ابراهیم ! اینان انوار شیعیان ایشان همان شیعیان علی بن ابی طالب اند. پس ابراهیم سوال کرد شیعیان علی بن ابی طالب به چه پیزی شناخته میشوند و علامت شناخت آنان چیست ؟
خطاب آمد : آنان 51 رکعت نماز در روز را ترک نمیکنند (بسم الله الرحمن الرحیم) را در نماز خود بلند میگویند. قبل از رکوع قنوت به جا می آورند و انگشتری خود را در دست راست میکنند. (تاویل الایات ص 485 بحار الانوار 80)
امام حسن عسگری ع در ضمن حدیثی فرمودند:
خداند متعال برای جدم رسول خدا ع پیغام فرستاد که همانان من تو و جانشینت علی ع و ائمه بعداز علی ع و شیعیان شما اهل بیت را به ده ویژگی و خصلت تخصیص دادم خواندن 51 رکعت نماز و دست راست کردن انگشتری و... (منظور از 51 رکعت نماز 17 رکعت نماز واجب و 34 رکعت نماز نوافل مستحبی است)
امام حسن عسگری ع فرمود : همانان به این ویژگی ها که خداوند به ما عطا کرد مخالفت کردند کسانی که حق ما را گرفتندو غصب کردند. پس خواندن نماز تراویج به صورت جماعت و دست چپ کردن انگشتری را در عوض دست راست کردن در میان مردم ترویج دادند و مردم را به آن وادار کردند. (مستدرک الوسائل 290.3 )
فواید دست راست کردن انگشتری
علاون بر فضیلت چنین عملی خداوند به کسانی که چنین رفتار میکنند سه پاداش و فایده عطا میکند:
1) قرار گرفتن در گروه مقربان
سلمان فارسی گوید روزی پیامبر اکرم ص به حضرت علی ع فرمود : یا علی انگشتری خود را در دست راست کن تا از دسته مقربان باشی.
حضرت علی ع عرضه داشت : یا رسول الله ص مقربان درگاه الهی چه کسانی هستند ؟ رسول خدا فرمود : آنان جبرئیل و میکائیل هستند. (علل الشرایع ج 1 ص 158 وسائل ج 5 ص 83 بحار ج 42 ص 61 المناقب 301.3)
2) نجات از سختی های قیامت توسط جبرئیل
شخصی از حضرت علی ع پرسید : که چرا انگشتری را به دست راست میکنید ؟ حضرت در جواب فرمود : (همانان زمانی که خداوند توسط جبرئیل ایه مباهله را بر پیامبرش نازل کرد جبرئیل به پیامبر عرض کرد : یا رسول الله ص هیچ پیامبری به رسالت مبعوث نشده مگر آن که من بر او نازل شدم و برایش پیغام آوردم. اما برای این کار به هیچ پیامبری افتخار نکردم مگر بر شما اهل بیت (که برای آوردن وحی بر شما افتخار میکنم).
پس پیامبر فرمود : ای جبرئیل تو از ما اهل بیت هستی . جبرئیل پرسید : آیا من از شما هستم ؟ پیامبر فرمود : بله تو از اهل بیت من هستی !
جبرئیل عرض کرد : ای رسول خدا این مطلب را بیشتر برای من توضیح بدهید تا من هم برای نجات امت شما کاری کنم ؟
پس پیامبر انگشتری اش را با دست چپ گرفت و فرمود : من اولین از اهل بیتم و دوم علی است . سوم فاطمه و چهارمین حسن و پنجمین نفر حسین است و ای جبرئیل ! ششمین نفر تو هستی.
آنگاه انگشتری خود را در دست راست کرد و باز فرمود : تو ششمین نفر هستی . پس جبرئیل عرض کرد : یا رسول الله ع هرکس انگشتری اش را در دست راست کند و به قصد احیای سنت شما و دوری از روش دشمنان شما این کار را انجام دهد. اگر در روز قیامت او را متحیر دیدم (یعنی به علت بعضی از اعمال بدش بلا تکلیف بود و باعث شده بود که حسابرسی به اعمال او طولانی شود) دست او را مگیرم و او را به شما و امیرمومنان علی ع میرسانم و نجاتش میدهم. (مناقب ابن شهر آشوب ج 3 ص 303 بحارالانوار ج 42 ص 63)
3- وارد شدن در قیامت بر مرکبی از نور
امام صادق ع میفرمایند: هنگامی که روز قیامت فرا میرسد دسته ای از مردم سوار بر مرکبی از جنس نور به صحرای محشر پای میگذارند در حال یکه با صدای بلند میگویند سپاس خدایی را که به وعده اش درباره ما عمل کرد سپاس خدایی را که ما را وارثان زمین قرار داد تا در هر کجای از بهشت که میخواهیم ساکن شویم. پس حاضران در محشر میپرسند که ای پروردگار ما و مولای ما این افراد چگونه به این درجه و مقام رسیده اند ؟ از جانب خدا جواب میآید: اینها به واسطه در دست راست کردن انگشتری و خواندن 51 رکعت نماز در روز و اطعام فقرا پینه پیشانی (به جهت کثرت سجده) و بلند خواندن بسم الله در نماز به این درجه رسیده اند) (بحارالانوار 69.36 تاویل الایات ص 513 مستدرک 186.4)
فصل دوم - دست چپ کردن انگشتری
شواهد تاریخی نشان میدهد دشمنان اسلام همچون خلفای غاصب و بعد از آن خلفای اموی و عباسی به ویژه معاویه میکوشیدند تا با سنتهای پیامبر ص و به ویژه سیره امیرالمومنین و دیگر اهل بیت و مظاهر شیعه گری مبارزه کنند و نه تنها مردم را از عمل به این سنتها باز دارند بلکه آنان را وارونه و برعکس در میان مردم ترویج دهند.
راغب از علمای اهل سنت میگوید : همانان پیامبر و اصحاب انگشتری در دست راست میکردند و معاویه اولین کسی بود که انگشتری در دست چپ کرد. (بحارالنوار ج 42 ص 62 مناقب این شهر آشوب ج 3 ص 303)
حضرت علی (ع) فرموده اند : هرکس به روی انگشتری اش اسم خدا نوشته باشد باید آن را از دست یکه با آن دست در بیت الخلاء طهارت میگیرد بیرون آورد. (کافی ج 6 ص 474)
فصل سوم - در کدام انگشت انگشتری کنیم ؟
بنابر احادیث انگشتری را در دو انگشت آخر یعنی انگشت کوچک و انگشت پهلوی آن باید نمود و برای انگشتری کردن در انگشت کوچک و خالی نگذاشتن آن سفارش شده است و از انگشتری کردن در انگشت وسط و سبابه نهی کرده اند.
بنابر روایت امام صادق ع پیامبر ع فرموده اند: امتم را از انگشتری نمودن در دو انگشت سبابه و انگشت وسط نهی میکنم . (وسائل الشیعه ج 5 ص 97 - مکارم الاخلاق ص 93)
پیامبر اکرم (ص) در یکی از وصیت های خویش به امیر مومنان ع فرمود : یا علی انگشتری را در انگشت وسطی و انگشت سبابه مکن بدان که این کار را قوم لوط انجام میداده اند یا علی : انگشت کوچک خود را بدون انگشتری مگذار. (وسائل الشیعه ج 5 ص 97 بحار الانوار 68.74 تحف العقول ص 13)
آداب دست کردن انگشتر7 چیز است:
اول_ نقره بودن: چون ممدوح(ستایش شده) است و طلا,برنج,مس و آهن مذموم است.
دوم_ به آخر انگشتان نمودن
سو_ به دست راست نمودن انگشتر ولی در دست چپ را بدون انگشتر نگذاشتن.
چها_ استنجاء(تطهیر کردن مخرج غائط)به دستی که انگشتر است نکند.
پنج_ مدور بودن نگین آن.
ش_ به انگشت کوچک نمودن.
ه___ اگر در نگین آن آیات قرآن یا اسماءالله و اسماء رسول اکرم وائمه اطهار باشد,بی وضو چیزی از بدن را به آن نمالد.